Definitie
“Een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt.”
Incidentie:
Bij thuiswonende ouderen
- 24 tot 40% van de thuiswonende 65-plussers minstens eenmaal per jaar valt
- waarvan 21 tot 45% herhaaldelijk.
- bij ouderen met dementie loopt dit op tot 72% op jaarbasis, waarvan 39% herhaaldelijk valt.
- Gezien het aandeel 65-plussers in Vlaanderen tegen 2060 zal toenemen tot 25%, zal waarschijnlijk ook het aantal valincidenten stijgen. Bovendien verhogen factoren zoals hoge leeftijd en cognitieve stoornissen het valrisico.
Bij bewoners in een WZC
- 30% tot 70% valt ten minste eenmaal per jaar
- 15% tot 40% valt tweemaal of vaker
- het risico neemt toe bij bewoners met cognitieve stoornissen:
- het aantal valincidenten per bed bij ouderen met een fysieke zorgbehoevendheid bedraagt gemiddeld 1,4 per jaar
- het aantal valincidenten per bed bij ouderen met een psychogeriatrisch profiel bedraagt gemiddeld 6,2 per jaar
Bij patiënten opgenomen in een ziekenhuis
- 1,4 tot 17,9 valincidenten per 1000 verpleegdagen
- 2% tot 17% van de patiënten valt minstens 1 keer tijdens de opname
- 8% tot 44% van de vallers valt meerdere keren tijdens een opname in het ziekenhuis
Etiologie
Een valincident kan het gevolg zijn van onderstaande valrisicofactoren:
- biologische factoren: bv. leeftijd, chronische aandoeningen, fysieke of cognitieve achteruitgang;
- gedragsmatige factoren: bv. te weinig lichaamsbeweging, ongepast/onveilig schoeisel;
- omgeving gebonden factoren: bv. gladde vloer, onvoldoende verlichting;
- socio-economische factoren: bv. laag inkomen, laag opleidingsniveau, beperkte toegang tot gezondheidszorg, gebrek aan sociale interactie.
Ook op de website Valpreventie.be kan u informatie vinden .
Vaak zijn ouderen zich nog te weinig bewust dat vallen een probleem is, en dat preventie ervan mogelijk is. Gedachten zoals “ik ben te oud geworden”, “er is niets meer aan te doen” of “vallen overkomt mij niet” belemmeren dikwijls dat ouderen iets aan hun valrisico (laten) doen. Klinkt dit herkenbaar? Het is als hulpverlener dan ook van essentieel belang om de oudere bewust te maken dat vallen vaak voorkomt en ernstige gevolgen kan hebben. Motiveer daarom de oudere om tijdig te starten met preventieve maatregelen. Daarnaast is het belangrijk dat je, als hulpverlener, aandachtig blijft op het valrisico van de oudere en hem/haar hierover informeert en indien nodig ondersteunt. Ter ondersteuning van hulpverleners in de thuiszorg bundelde het EVV recente wetenschappelijke evidentie in de Vlaamse richtlijn ‘Valpreventie bij thuiswonende ouderen’. Hier kan de richtlijn ook gedownload worden in een pdf formaat.
Als Kinesitherapeut is er in deze richtlijn een rol toebedeeld in verschillende aspecten van de multifactoriële interventie. Valpreventie vergt een multidisciplinaire aanpak om tot resultaten te komen. De rol van de Kinesitherapeut hierin ligt voornamelijk in de problematiek rond spierkracht, evenwicht, gang en mobiliteit van de patiënt. Niet alleen curatief behandelen is belangrijk, maar ook preventie.
Deze richtlijn werd in juni 2017 goedgekeurd en gevalideerd door CEBAM.
Deze praktijkrichtlijn is een leidraad, geen verplichting. Het kan je helpen om in de dagelijkse praktijk valincidenten te detecteren, te evalueren en te behandelen, om zo nieuwe valincidenten en de mogelijk ernstige gevolgen te voorkomen. Bij het implementeren van de praktijkrichtlijn valpreventie in de woonzorgcentra in Vlaanderen dient steeds rekening te worden gehouden met de individuele context van de bewoner alsook het eigen professionele inzicht en de karakteristieken van de voorziening.
De praktijkrichtlijn voor Woonzorgcentra bestaat uit vijf onderdelen (download in pdf):
- Valpreventiemaatregelen op voorzieningsniveau
- Individuele valpreventiemaatregelen
- Individuele fractuurpreventiemaatregelen
- Follow-up
- Implementatie
Sinds 27 november 2018 is er een leidraad voor het implementeren in het WZC . Download hier het implementatieplan voor val- en fractuurpreventie in Vlaamse woonzorgcentra.
Procesbegeleiding voor preventie in de WZC’s:
De Vlaamse overheid wil procesbegeleiders ter beschikking stellen om voorzieningen te helpen bij het opstarten of versterken van een duurzaam preventiebeleid voor de cliënten in de voorzieningen. Het project start in de Vlaamse woonzorgcentra voor de thema’s mondzorg, val– en fractuurpreventie, ondervoeding & psychofarmaca.
De procesbegeleider zal het woonzorgcentrum ondersteunen gedurende minimum 2 jaar bij het implementeren van een preventiemethodiek voor één van de 4 thema’s. De methodiek bestaat uit een draaiboek en bijhorende materialen en kan je gratis downloaden. Zo kunnen WZC die dit wensen ook zonder procesbegeleiders aan de slag.
Dit project is een samenwerking tussen het Agentschap Zorg en Gezondheid, de partnerorganisatie voor alcohol, drugs, psychoactieve medicatie en andere verslavingen, de partnerorganisatie voor val- en fractuurpreventie, de partnerorganisatie preventieve mondzorg, de partnerorganisatie voeding, beweging, sedentair gedrag en ondervoeding, de Vlaamse Logo’s en de koepels Zorgnet-Icuro, VVSG & VLOZO.
Voor de WZC’s kan er vanaf 2019 beroep gedaan worden op een procesbegeleider om valpreventie in een WZC te implementeren.
Voor meer inlichtingen over dit project kan je terecht bij:
- Ondervoeding: sarah.dries@gezondleven.be
- Val– en fractuurpreventie: joris.poels@kuleuven.be
- Psychofarmaca: kaatje.popelier@vad.be
- Mondzorg: jean-paul.souffriau@vvt.be
- Voor algemene vragen over het project kan je terecht bij: stien.vandierendonck@gezondleven.be
Het getuigenisfilmpje rond valangst is downloadbaar via WeTransfer ofwel ook op de website van EVV te bekijken https://vimeo.com/326823740
De verschillende materialen kunnen online besteld of gedownload worden.
Download hier ook de nieuwe affiche, placemat, folder flyer, kubustotem en de geüpdatete checklist en knelpuntenwandeling
In het nieuwsarchief kan u alle nieuwsberichten terugvinden van het Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen